Aan de raad
Barneveld, 23 juni 2020
Aanbieding
Wij bieden u hierbij de Jaarverslaggeving 2019 aan. Wij informeren u – door middel van dit verslag – over wat we vorig jaar deden en, niet onbelangrijk, hoeveel dit heeft gekost. De jaarverslaggeving 2019 bestaat uit het jaarverslag (de beleidsmatige en financiële verantwoording in de 4 programma’s en 6 paragrafen) en de jaarrekening (de balans en de staat van baten en lasten).
Terugblik 2019
Groei gemeente
We blikken terug op een jaar waarin de gemeente met ruim 1.100 inwoners is gegroeid. Deze groei betekent druk op het voorzieningenniveau. Om dit in stand te houden, zijn ook in 2019 onder meer scholen gebouwd, sportvelden aangelegd en is gestart met de uitbreiding van de begraafplaats.
Hoewel er bijna 600 woningen zijn opgeleverd in onder andere nieuw ontwikkelde woonwijken, is de druk op de woningmarkt verder gestegen. Voor nieuwkomers op de woningmarkt is het moeilijk om aan woonruimte te komen. De woningprijzen zijn verder gestegen en de druk op de (ontsluitings)wegen verder is toegenomen. Ook het aantal bedrijven en arbeidsplaatsen is in 2019 gestegen.
Uitdagingen
Door onder andere de toename van de kosten voor jeugdhulp staat, net als bij andere gemeenten het geval is, de gemeentebegroting onder druk. In 2019 zijn, bij de Kadernota, uitgaven reducerende en inkomstenverhogende maatregelen getroffen, om te zorgen voor een sluitende meerjarenbegroting.
Verder werden we geconfronteerd met een stikstofimpasse, waardoor veel ontwikkelingen in de gemeente ‘op slot’ kwamen te zitten, met dus grote gevolgen voor de beoogde groei van de gemeente. Maar tegelijkertijd ook het besef dat groei ook een keerzijde heeft en dat maatregelen nodig zijn om de natuur en een gezonde leefomgeving te beschermen.
Ook hadden we de nasleep van de zandaffaire en de ‘plaag’ van de eikenprocessierups. Fikse uitdagingen die we, mede dankzij de saamhorigheid in de samenleving, het denken in oplossingen en de sterke bestuurlijke context het hoofd konden bieden.
Uitdagingen die inmiddels, terugblikkend, volkomen in het niet vallen bij de mondiale coronacrisis waarin we ons momenteel bevinden. Waarbij op dit moment niet is in te schatten hoe lang deze crisis nog duurt en wat de gevolgen er van zullen zijn. Feit is wel dat alle inspanningen er momenteel op gericht zijn om deze crisis zo snel mogelijk, met zo min mogelijk negatieve gevolgen, achter ons te laten.
Wat hebben we in 2019 gedaan?
Samenredzame samenleving
Begin 2019 is het beleidskader voor het sociaal domein "Mensen Voorop" vastgesteld. Een uitwerking van de koers en de opgaven voor het sociaal domein die in de Strategische Visie Barneveld 2030 zijn benoemd. Het gaat in het sociaal domein om (het groeien naar) zelf- & samenredzaamheid en om (kunnen) meedoen. Naast jeugdhulp, maatschappelijke ondersteuning, bijstand & re-integratie horen ook voor- en vroegschoolse educatie, sporten & bewegen, schuldhulpverlening en culturele activiteiten tot het sociaal domein. We werken intensief samen met maatschappelijke partners. Be Active is uitgebreid met Be Creative, cultuur is nadrukkelijker op de kaart gezet en een sport- en beweegakkoord is in de maak. Passende oplossingen worden gerealiseerd, met en voor inwoners die hulp, bijstand of ondersteuning nodig hebben. Er is geïnvesteerd in activiteiten die bijdragen aan een gezonde ontwikkeling van jeugdigen en kwetsbaren en daarmee het voorkomen dat inwoners problemen krijgen, waarvoor dure oplossingen nodig zijn.
Werkprogramma jeugd
In 2019 is gestart met de uitvoering van het Werkprogramma jeugd, met als doel om een zorginhoudelijke verbetering te realiseren en daarnaast tot kostenreductie te komen. Dit vertaalt zich onder andere in een daling van het aantal jeugdigen in verblijf. Bovendien proberen we door middel van preventie te voorkomen dat specialistische jeugdhulp nodig is. Het financieel effect van de inhoudelijke verbeterslag bedraagt voor 2019 € 0,8 miljoen.
PEC, reductie fijnstof en Regiodeal Foodvalley
Op het vlak van intergemeentelijke samenwerking heeft het Poultry Expertise Centre (PEC) zijn meerwaarde bewezen en is inmiddels één van de uitvoerende partijen in het onderzoek naar de bestrijding van de vogelmijt. Ook speelt het binnen PEC opgezette PEV (Praktijkcentrum voor emissiereductie in de Veehouderij) een belangrijke rol in het testen van betaalbare technieken voor de reductie van fijnstof in pluimveestallen. Het PEC heeft eveneens een grote bijdrage geleverd aan het opstellen van het voorstel voor de Regiodeal Foodvalley. Daarmee wordt een impuls gegeven aan de wens dat de regio de nationale proeftuin is voor de versnelling van de transitie naar duurzaam en gezond voedsel in de regio en daarmee op versterking van de economische structuur, brede welvaart en een aantrekkelijk vestigingsklimaat.
Bereikbaarheid en verkeersveiligheid
De bereikbaarheid binnen de gemeente is verbeterd. De rondweg Voorthuizen is in gebruik genomen evenals de Harselaartunnel. Om de bereikbaarheid verder te verbeteren wordt onderzocht of en hoe een Oostelijke Rondweg daarvoor een oplossing kan bieden. Ook zijn weer stappen gezet om tot verbetering van de verkeersdoorstroming op de A1 en de aansluiting A1/A30 te komen. Om de verkeersveiligheid te verbeteren zijn, in nauw overleg met betrokkenen, diverse maatregelen bedacht, getroffen of onderzoeken uitgevoerd, zoals het instellen van 60 en 30 km zones en de fietsoversteken aan de Burgemeester Kuntzelaan en de Vellerselaan.
Duurzaamheid
In 2019 zijn (de eerste) stappen gezet in het kader van de opgave voor klimaatadaptatie. Er is een plan van aanpak Klimaatadaptatie opgesteld en vastgesteld met daarin 19 acties die ervoor moeten zorgen dat wij - als gemeentelijke organisatie - de klimaatopgaven goed in beeld krijgen en vanaf eind 2020 klimaatadaptief werken. Ook zijn stappen gezet om te komen tot energieneutraliteit in de gemeente in 2050.
Omdat in de energietransitie van iedere inwoner en ieder bedrijf inspanningen worden verwacht, is - naast advisering vanuit de energieloketten - in 2019 gestart met de ‘Dorpentoer’. In alle dorpen in de gemeente worden gesprekken georganiseerd om samen met bewoners en ondernemers maatregelen te bespreken die helpen bij energiebesparing en lokale opwekking van duurzame energie. In deze gesprekken wordt ook voor alle partijen duidelijk waar bewoners en bedrijven knelpunten ervaren en oplossingen zien. In De Glind is gestart met het project ‘Wijk van de toekomst’. Hier wordt gezamenlijk gekeken naar de wijze waarop huizen en bedrijfsgebouwen in het dorp zonder aardgas verwarmd kunnen worden.
De Zonneladder is vastgesteld, die kaders en randvoorwaarden voor het plaatsen van zonnepanelen op land geeft. Het proces op weg naar de Structuurvisie wind is gestart. En in het kader van de Regionale Energie Strategie is, samen met de regiogemeenten uit Regio Foodvalley, gewerkt aan een regionaal concept bod voor duurzame energie opwekking tot 2030. Om stappen te zetten voor het uitfaseren van aardgas, is een eerste Warmtevisie is vastgesteld. Inmiddels is ingestemd met een eerste voorstel voor het plaatsen van zonnepanelen op land. En zijn ruim 2.000 extra zonnepanelen aangeschaft voor het plaatsen op gemeentelijke gebouwen (in totaal nu ca. 4600). Voor de eigen bedrijfsvoering gaat de gemeente de doelstelling voor 2020 uit de Energievisie halen: 2% energie besparen per jaar en 20% van de energie duurzaam opwekken.
Burgerparticipatie
Het verder intensiveren van de samenwerking met de inwoners op tal van terreinen stond en staat centraal. Het proces om te komen tot de Omgevingsvisie Barneveld centrum wordt gebruikt om te experimenteren met verschillende vormen van participatie, waaronder straatinterviews. In dit proces is ook een apart traject (buurtdialoog) voor de herinrichting van de Krommestraat/Brouwersstraat opgenomen, waarbij met betrokkenen een koers voor herinrichting wordt bepaald. De aanleg van vier speelplaatsen in Terschuur is een eerste ‘Right to Challenge’ samenwerking. Deze speelplaatsen zouden pas in 2021 opgeknapt worden. De inwoners vonden dat ze het eerder, beter en goedkoper konden aanpakken dan de gemeente en zijn hier mee aan de slag gegaan. Ook andere speelplekken zijn in nauw overleg met omwonenden ingericht. De invulling van de dorpshuizen in Garderen en Voorthuizen heeft in nauw overleg met de toekomstige gebruikers plaats gevonden. In het kader van de energietransitie is de dorpentoer gestart. De energietransitie kan alleen maar slagen met hulp van inwoners en bedrijven. Om het aantal woninginbraken te laten dalen, is alertheid en inzet van inwoners essentieel. Samenwerking met burgers, bedrijven en belangenorganisaties leidt ertoe dat de beleidsdoelen bereikt worden. Daarbij geven we zoveel mogelijk op voorhand aan wat de budgettaire en procedurele gevolgen van deze participatietrajecten zijn.
Dienstverlening
De in 2019 opgestelde visie 'Blij met Barneveld' vormt een kapstok en routekaart voor verdere organisatieontwikkeling. De organisatievisie is samen met inwoners, ondernemers, maatschappelijke partners, raadsleden en medewerkers opgesteld. Voor de identiteit van de organisatie zijn de kernwaarden gastvrij, ondernemend, wendbaar en verbindend belangrijk.
De dienstverlening is verder verbeterd. Meer producten kunnen digitaal aangevraagd worden, zoals een huisvuilcontainer, of processen zijn geoptimaliseerd, zoals de afhandeling van een melding openbare ruimte.
Wel geldt dat het, door de druk op de arbeidsmarkt, lastig is om vacatures te vervullen. Daarnaast noopt de groei van de gemeente tot een herstructurering van taken en een transformatie van teams binnen de gemeentelijke organisatie. Dit heeft tot een toename van de kosten van inhuur van personeel geleid.
We sluiten het jaar af met een positief saldo van € 1,881 miljoen, waarvan € 7,5 miljoen als gevolg van voordelige resultaten op de grondexploitaties. In de vastgestelde maandrapportage van december 2019 gingen we nog uit van een verwacht negatief saldo van € 5,6 miljoen op de reguliere exploitatie, dit is uiteindelijk negatief € 4,7 miljoen geworden.
Het positief saldo van € 1,881 miljoen is positiever dan het verwachte negatieve saldo van € 3,56 miljoen waar we bij het opstellen van de Programmabegroting 2019 nog vanuit gingen. Toen schetsten we een sluitende meerjarenbegroting met voor alle jaren, uitgezonderd 2019, een begrotingsoverschot. Dit negatieve saldo werd met name veroorzaakt doordat in de begroting 2019 € 4,5 miljoen aan extra uitgaven voor jeugdzorg opgenomen is.
Het verschil tussen het verwachte resultaat genoemd in de maandrapportage van december 2019 (negatief saldo van € 5,6 miljoen op de reguliere exploitatie) en het uiteindelijke negatieve resultaat op de reguliere exploitatie van € 4,7 miljoen komt met name doordat de werkelijke afschrijvingslasten lager zijn uitgevallen dan de begrote afschrijvingslasten, omdat projecten later volledig afgerond werden dan waar bij het opstellen van de begroting vanuit was gegaan.
Het negatieve saldo op de reguliere exploitatie is nagenoeg geheel omgebogen in een positief resultaat als gevolg van het incidentele positieve resultaat op de grondexploitaties van € 7,5 miljoen. Een deel van de € 7,5 miljoen, bijna € 0,7 miljoen, is een gevolg van de vrijval van de verliesvoorziening.
Transformatie Jeugdhulp
Zoals opgemerkt is in de begroting 2019 € 4,5 miljoen aan extra uitgaven voor jeugdhulp opgenomen. Hieraan gekoppeld is in programma 1 het speerpunt ‘Transformatie specialistische jeugdhulp’ geformuleerd. Dit speerpunt is er op gericht om tot een inhoudelijke verbetering van de jeugdzorg te komen en om de uitgaven meer in lijn te brengen met de beschikbare middelen. De vertaling hiervan is vastgelegd in het Werkprogramma Jeugd 2019-2021. Voor 2019 is in de begroting dan ook een kostenreductie van € 0,5 miljoen vanuit dit speerpunt opgenomen. In de onderstaande tabel is deze taakstelling als financieel effect van de transformatie benoemd.
Omdat in 2019 de verwachting was dat meer tijd nodig zou zijn voordat de maatregelen financieel resultaat opleveren, is dit bij de Kadernota 2020-2023 uitgesmeerd over 2019 en 2020. In onderstaande tabel is te zien dat de taakstelling voor 2019 met € 0,1 miljoen is verlaagd.
Zoals verwoord in de maandrapportage van augustus 2019 zijn voor 2019 extra middelen ad € 1,8 miljoen door het rijk toegekend. Dit is de reactie van het rijk op een lobby van de VNG. De gemeente Barneveld heeft intensief meegewerkt aan deze lobby in de vorm van contacten met Kamerleden en de VNG commissie. Daarnaast is actief geparticipeerd in enquêtes en onderzoeken om het tekort aan middelen in het sociaal domein te agenderen. De extra toegekende middelen waren nagenoeg gelijk aan de hogere uitgaven. De kosten voor specialistische jeugdhulp waren gestegen naar € 18,9 miljoen.
Na deze laatste budgetbijstelling bedroeg de kostenstijging € 0,4 miljoen. Het financieel effect van de transformatie (inhoudelijke verbetering) is echter € 0,8 miljoen in plaats van de geraamde € 0,4 miljoen. Hierdoor is een verdere stijging van kosten voor specialistische jeugdhulp in 2019 voorkomen. De implementatie en ingebruikname van de Jeugdmonitor is een kritische succesfactor geweest in het bereiken van het financieel effect op de transformatie.
Tabel: kosten specialistische jeugdhulp 2019
|
|
Primitieve |
Bijgestelde |
Realisatie |
Verschil |
|
|
Begroting 2019 |
Begroting 2019 |
Kosten 2019 |
(Begroting – werkelijk) |
|
Kosten specialistische jeugdhulp |
17.900.000 |
19.300.000 |
19.700.000 |
400.000 |
|
Financieel effect transformatie |
-500.000 |
-400.000 |
-800.000 |
-400.000 |
|
Subtotaal kosten Spec. Jeugdhulp |
17.400.000 |
18.900.000 |
18.900.000 |
0 |
Per 1/1/2022 wordt de nieuwe definitie van het woonplaatsbeginsel doorgevoerd. Hierdoor zal een belangrijk deel van kosten van voogdij en 18+ niet meer voor onze rekening komen. Tegelijkertijd zal hiervoor de rijksbijdrage worden gecorrigeerd. In de meicirculaire 2020 zal de uitwerking hiervan verschijnen. Daarnaast zal een nieuwe verdeling van middelen (algemene uitkering inclusief de geïntegreerde sociaal domein middelen) door het rijk van invloed zijn op onze toekomstige inkomsten.
Met behulp van werkprogramma Jeugd 2019-2021 willen we de komende jaren via de transformatieprojecten het financieel effect verder uitbouwen, de kostengroei nog meer beheersen en daarmee toewerken naar een stabiel kostenniveau.
Grondexploitatie
In 2019 heeft u besloten om 2 projecten af te ronden met een voordelig saldo van € 790.000 (excl VPB) en het tijdelijk stopzetten van projecten met een resultaat van - € 32.000. Bij het opmaken van de jaarverslaggeving 2019 valt het totale resultaat voordelig uit op € 8,3 miljoen. Dit is dus zo’n € 7,5 miljoen hoger. Dit bestaat uit een aanvullend resultaat van € 0,9 miljoen bij het afsluiten van 2 projecten (Schoutenstraat en Stroe VI). Daarnaast is er een tussentijdse winst genomen van zo’n € 6 miljoen en kan vanuit het actualiseren van de grondexploitaties de verliesvoorziening voor de nog lopende grondexploitatie voordelig worden bijgesteld met € 550.000.
In onderstaand overzicht e.e.a. weergegeven.
Het in 2019 totaal behaalde resultaat op de grondexploitaties ad € 8.282.000 bestaat uit (afgeronde bedragen) afgesloten projecten € 1.739.000, een tijdelijk gestopt project -/- € 31.800, tussentijdse winstnemingen van € 6.022.000 en een vrijval van de verliesvoorziening van € 553.000.
Voor het geheel aan winstnemingen van 2019 is rekening gehouden met een fiscale afdracht van per saldo € 1,45 miljoen. Daarnaast vindt er over de voorlopige aanslag 2018 nog een positieve verrekening plaats van € 600.000. Het definitief te betalen bedrag aan vennootschapsbelasting vloeit voort uit de definitieve aanslag en kan hier nog van afwijken. De afdracht aan VPB wordt geboekt in programma 4.
Alle nog in 2020 lopende grondexploitaties zijn geactualiseerd en in een Meerjaren Prognose Grondexploitaties (MPG) opgenomen. Dit MPG (meerjarenprognose grondexploitaties) is gebruikt ter onderbouwing van de jaarrekening en onder meer gebruikt voor bijlagen 2 en 3. In bijlage 2 vindt u de geactualiseerde gegevens van de grondexploitaties. In bijlage 3 vindt u het verloop van de verliesvoorziening per complex. In het MPG, dat u ter kennisname wordt aangeboden, vindt u een nadere uitwerking op complex-niveau. Geconcludeerd kan worden dat de huidige grondexploitaties tot en met 2029 lopen en de opbrengsten daaruit, evenals de hiervoor getroffen voorzieningen, gedurende die periode, afnemen. Hierdoor kan, zoals opgemerkt, een herijking van het grondbeleid, in relatie tot de gewenste groei van de gemeente, wenselijk zijn. In paragraaf 5 wordt verder ingegaan op het grondbeleid en de ontwikkeling in te verwachten resultaten. Met het vaststellen van de jaarverslaggeving vragen wij u de te verwachten resultaten van de grondexploitaties op eindwaarde vast te stellen.
Resultaatbestemming
Onze gemeente houdt, conform de ‘notitie reserves en voorzieningen’ een beperkt aantal reserves aan. De algemene en bestendige lijn is dat de algemene reserve er is om incidentele uitgaven en tekorten op te vangen en er kunnen incidentele overschotten aan toegevoegd worden. Dit jaar is er een overschot van € 1,881 miljoen. Voorstel is om een bedrag van € 1.195.000 toe te voegen aan de algemene reserve. Dit is het begrotingsoverschot, behoudens de genoemde vrijval van de verliesvoorziening van (€ 553.000 + € 133.000 =) € 686.000. Voorgesteld wordt deze vrijval, net als in 2018, aan de NUON-reserve toe te voegen, van waaruit de verliesvoorziening is gevormd.
Ontwikkeling schuldpositie
Uit de balansratio’s blijkt dat de solvabiliteit in 2019 verder is verbeterd (van 21% naar 27%) en voldoet aan de gestelde norm van 20%. Dit betekent dat de groei van de solvabiliteit gestaag doorzet richting de gewenste 30%. Voor wat betreft de netto schuldquote (globaal: 'vreemd vermogen' / 'inkomsten in de exploitatie') was een stijging, dus een verdere afwijking van de norm, voorzien van 131% in 2018 naar 162% in 2019. Vanwege inkomsten vanuit de grondexploitatie en bijdragen vanuit ontwikkellocaties voor bovenwijkse voorzieningen, zijn de inkomsten in de exploitatie incidenteel hoger, waardoor de netto schuldquote op 146% uitkomt, dit is dus lager (positiever) dan verwacht. We constateren dat de netto schuldquote nog niet aan de door ons gewenste norm (van maximaal 130%) voldoet. Daaruit concluderen we dat wij behoedzaam met de financiële middelen om moeten blijven gaan en gericht zullen blijven op het aflossen van onze schulden.
Ontwikkeling weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen heeft het afgelopen jaar een gunstige ontwikkeling doorgemaakt en komt eind 2019 uit op een ratio van 2,5. Daarmee is het weerstandsvermogen gestegen ten opzichte van de laatste peiling van een halfjaar geleden bij de Programmabegroting 2020 (1,8). Deze waarde ligt boven de maximale streefwaarde van 2,0. Er zijn, ook met inachtneming van de andere financiële kengetallen, geen directe maatregelen nodig of wenselijk.
In de Programmabegroting 2020 is gemeld dat het risico dat toekomstige activiteiten stagneren als gevolg van de stikstofuitspraak van de Raad van State nog niet gekwantificeerd opgenomen was. Dat is nu wel het geval.
De risico’s en mogelijke gevolgen van de Coronacrisis zijn nog niet gekwantificeerd opgenomen. Dit zal naar verwachting de volgende actualisatie (bij de Programmabegroting 2021) het geval zijn. Vanzelfsprekend informeren wij de raad tussentijds over risico’s en beheersmaatregelen. Voor een nadere toelichting op het weerstandsvermogen: zie paragraaf 2.
Reserve bovenwijkse voorzieningen
In de jaarverslaggeving 2019 is voor bijdragen aan bovenwijkse voorzieningen vanuit grondexploitaties en ontwikkellocaties van derden € 6,6 miljoen in deze reserve gestort. Deze bijdragen zijn bestemd voor het mede-realiseren van bovenwijkse voorzieningen, zoals die benoemd zijn in de door de raad vastgestelde nota ‘Bovenwijkse investeringen 2019’ (juli 2019). In 2019 is ook € 8,1 miljoen onttrokken uit deze reserve voor de bijdragen van ontwikkellocaties aan de vastgestelde infrastructurele projecten, zoals aan de doortrekking Mercuriusweg, reconstructie kruispunten A1 Noord, Zuid, Energieweg en weg en rotonde Wesselseweg-Harselaar Zuid. Hierbij wordt gevraagd in te stemmen met deze storting in en onttrekking aan de reserve bovenwijkse voorzieningen.
De jaarverslaggeving 2019 bieden wij u hierbij ter vaststelling aan. De jaarverslaggeving 2019 bieden wij u hierbij ter vaststelling aan. De hierin opgenomen jaarrekening en het hierin opgenomen jaarverslag zijn gecontroleerd door BakerTilly. In de accountantsverklaring bij het jaarverslag is sprake van goedkeuring op het onderdeel getrouwheid. Dit betekent dat de jaarrekening een juist en volledig beeld geeft van de werkelijkheid. Op het onderdeel rechtmatigheid is sprake van een beperking op het aspect inkoop. De oorzaak van deze onrechtmatige uitgaven is de doorwerking van het in de afgelopen jaren niet goed volgen van de Europese aanbestedingsregels voor inhuur personeel. Het college heeft inmiddels maatregelen genomen door het instellen van aangescherpte regels voor de aanbesteding, en de ontwikkeling van een portal voor het inhuren van externen. De controleverklaring wordt z.s.m. na ontvangst (separaat) aan de stukken toegevoegd en zal, na vaststelling van de Jaarverslaggeving, in de rapportage worden opgenomen.
Wij stellen u voor:
1. De jaarverslaggeving 2019 vast te stellen;
2. De grondexploitatie per ultimo 31 december 2019 af te sluiten voor woningbouwlocaties Schoutenstraat en Stroe VI en het resultaat ervan vast te stellen op € 947.000 positief;
3. De te verwachten resultaten van de grondexploitaties op eindwaarde vast te stellen (bijlage 2);
4. De verlaging van de verliesvoorziening grondexploitaties met € 1.500.864 vast te stellen;
5. De in 2019 ontvangen bijdragen van ontwikkellocaties ad € 6,6 miljoen in de reserve bovenwijkse voorzieningen te storten en een bedrag ad € 8,1 miljoen aan deze reserve te onttrekken;
6. Het positieve resultaat over 2019 ad € 1.881.000 als volgt te bestemmen:
- € 686.000 toe te voegen aan de NUON reserve
- het resterende deel, € 1.195.000 toe te voegen aan de algemene reserve;
7. Décharge te verlenen aan het college van Burgemeester en wethouders voor het gevoerde beleid.
Burgemeester en wethouders van Barneveld,
H.F.B. van Steden J.W.A. van Dijk
Secretaris Burgemeester
- Jaarverslaggeving 2019